تاریخچه پیدایش و فلسفه تخته نرد

تاریخچه تخته نرد

قدمت و تاریخچه بازی تخته نرد به خاورمیانه و تمدنهای بسیار قدیم مانند تمدنهای ایران، روم، مصر و سومر بر می گردد. در هر کدام از این تمدنها بازی های تخته ای زیادی ابداع شده بود اما بازی مانند تخته نرد امروزی که در روم باستان انجام می شده Aleaنام داشته که به معنی "هنر قمار با تاس" بوده و حتی کلادیوس امپراتور روم نیز در مورد بازی تخته نرد نوشته است.

بازی تخته نرد خود کپی از بازی Kubeia یونان بود که بعدها این بازی را به نام Tabula تخته میشناختند. قدیمی ترین تخته نردی که تا به حال پیدا شده تخته نردی است که در شهر سوخته سیستان و بلوچستان پیدا شده است، به این دلیل تخته نرد را به ایران نسبت میدهند، در واقع تخته نرد را به اردشیر بنیانگذار سلسله ساسانی (224 سال قبل از میلاد مسیح) نسبت می دهند. به این دلیل به تخته نرد، نردشیر نیز می گویند. (نرد در پارسی قدیم به معنی چوب و کنده چوب بوده است).

این بازی از طریق ساسانیان به هند و از هندوستان به چین رفت که چینی ها به این بازی Shwa-liu می گویند ( به معنی دو شیش ) معادل انگلیسی تخته نرد نیز backgammon است، در مورد ریشه این کلمه احتمالات زیادی داده اند که محتمل ترین آنها به انگلیسی قدیمی باز می گردد که در آن gammon به معنی بازی بوده و ترجمه این کلمه " بازی پشت" می شود زیرا در قدیم روی هر تخته صفحه شطرنج و در پشت آن تخته نرد قرار داشت.

تخته نرد را چه کسی اختراع کرد؟

بر اساس روایات در مورد تاریخچه تخته نرد، در زمان پادشاهی انوشیروان خسرو، پادشاه هند «دیورسام بزرگ» برای سنجش خرد و دانایی ایرانیان و اثبات برتری خود شطرنجی را که مهره‌‌های آن از زمرد و یاقوت سرخ بود، به همراه هدایایی نفیس به دربار ایران فرستاد و «تخت ریتوس» دانا را نیز گمارده انجام این کار ساخت. او در نامه‌ای به پادشاه ایران نوشت: «از آنجا که شما شاهنشاه ما هستید، دانایان شما نیز باید از دانایان ما برتر باشند. پس یا روش و شیوه آنچه را که به نزد شما فرستاده‌ایم (شطرنج) باز گویید و یا پس از این ساو و باج برای ما بفرستید». شاه ایران پس از خواندن نامه چهل روز زمان خواست و هیچ یک از دانایان در این چند روز چاره و روش آن را نیافت، تا اینکه روز چهلم بزرگمهر که جوانترین وزیر انوشیروان بود به پا خاست و گفت: «این شطرنج را چون میدان جنگ ساخته‌اند که دو طرف با مهره‌های خود با هم می‌جنگند و هر کدام خرد و دوراندیشی بیشتری داشته باشد، پیروز می‌شود.» و رازهای کامل بازی شطرنج و روش چیدن مهره‌ها را گفت. شاهنشاه سه بار بر او درود فرستاد و دوازده هزار سکه به او پاداش داد. پس از آن «تخت ریتوس» با بزرگمهر به بازی پرداخت. بزرگمهر سه بار بر تخت ریتوس پیروز شد. روز بعد بزرگمهر تخت ریتوس را به نزد خود خواند و وسیله بازی دیگری را نشان داد و گفت: اگر شما این را پاسخ دادید ما باجگزار شما می شویم و اگر نتوانستید باید باجگزار ما باشید.» دیورسام چهل روز زمان خواست، اما هیچ یک از دانایان آن سرزمین نتوانستند «وین اردشیر» را چاره گشایی کنند و به این ترتیب شاه هندوستان پذیرفت که باجگزار ایران باشد.

آیا تخته نرد ایرانی است؟

در مورد پیدایش تخته نرد طبق روایات این بازی را بزرگمهر یکی از وزیران انوشیروان در پاسخ به پادشاه هند اختراع کرده است. 

فلسفه و رازهای تخته نرد

اعداد و اجزای بازی تخته نرد هر کدام دارای منطق و الهاماتی از عقاید ایرانیان باستان است. در زیر فلسفه اجزای تخته نرد را بیان می کنیم. 

۳۰ مهره : نشان گر ۳۰ شبانه روز یک ماه

۲۴ خانه : نشان گر ۲۴ ساعت شبانه روز

۴ قسمت زمین : ۴ فصل سال

۵ دست بازی : ۵ وقت یک شبانه روز

۲ رنگ سیاه و سپید : شب و روز

هر طرف زمین ۱۲ خانه دارد : ۱۲ ماه سال

تخته نرد : کره زمین

زمین بازی : آسمان

تاس : ستاره بخت و اقبال

گردش تاس ها : گردش ایام

مهره ها: انسان ها

گردش مهره در زمین: حرکت انسان ها (زندگی)

برداشتن مهره در پایان هر بازی: مرگ انسان ها

فلسفه اعداد تاس در تخته نرد

۱ – یکتایی و خداپرستی

۲ – آسمان و زمین

۳ – پندار نیک ؛ گفتار نیک ، کردار نیک

۴ – اباختر (شمال) ، نیمروز (جنوب)، خاور (شرق)، باختر (غرب)

۵ – خورشید، ماه ، ستاره ، آتش ، رعد (ابر و باد و مه و خورشید و فلک)

۶ – شش روز آفرینش

در انتهای تاریخچه و فلسفه تخته نرد اگر علاقه به یادگیری این بازی زیبا دارید، می توانید از مقاله آموزش کامل تخته نرد به روش ایرانی بازی تخته نرد را یاد بگیرید. 

اگر علاقه به بازی تخته نرد به صورت آنلاین با قواعد ایرانی دارید می توانید با دانلود اپلیکیشن بازی مانیا لذت بازی تخته نرد آنلاین  را تجربه کنید.